معرفی پانکراتیت حاد در حیوانات خانگی :
مرور کلی
- پانکراتیت حاد یکی از شایع ترین بیماری های پاتولوژیکی در دام های کوچک است که مرگ و میری بالایی دارد بنابراین باید سریعا درمان شود.
- میزان مرگ و میری بیماری در سگ ها حدود ۵۸-۲۷ درصد می باشد.
- این بیماری تحت عنوان نکروز پانکراس نیز شناخته می شود که جزو شایع ترین بیماری های بخش برون ریز پانکراس به حساب می آید.
- پانکراتیت حاد در نتیجه ی فعالیت بیش از حد تریپسین و دیگر پروتئاز های کبدی ایجاد می شود. فعال سازی اولیه ممکن است در نتیجه ی استرس اکسیداتیو یا کم فشار خونی اتفاق بیفتد.
- پانکراتیت حاد در واقع در نتیجه ی فعال سازی زودرس آنزیم های پانکراس ایجاد می شود. این بیماری نوعی التهاب ناگهانی و شدید است که منجر به تولید بیش از حد آنزیم های گوارشی و در نهایت هضم خودی پانکراس و بافت های شکمی می شود.
- اگرچه فاکتور های مستعد کننده ی زیادی در ارتباط با این بیماری وجود دارد ، علت آن ممکن است نامشخص باشد.
- پانکراتیت حاد جزو بیماری هایی است که برگشت پذیر می باشد.
- طیف وسیعی از بیماری ها ( خفیف تا حاد ) را شامل می شود که در اغلب موارد به دلیل تشخیص دشوار نادیده گرفته می شود.
- شیوع پانکراتیت حاد در گربه ها ( در مقایسه با سگ ها ) بیشتر است.
- فاکتور های مستعد کننده ی این بیماری ، اغلب ناشناخته هستند. بیماری التهاب روده ( IBD ) ، کلانژیو هپاتیت و لیپیدوز کبدی در گربه های مبتلا به پانکراتیت حاد دیده شده است که احتمالا در بروز بیماری نقش داشته باشند. ایسکمی ( خون کاستی ) ، نوع رژیم غذایی ( رژیم های غذایی پر چرب یا سوء تغذیه ) ، هایپر لیپیدمی و برخی دیگر از بیماری ها از جمله بیماری کوشینگ ، عفونت های دستگاه گوارش ، دیابت شیرین ، هایپو تیروئیدیسم ، هایپر کورتیزولیسم ، انسداد مجاری کبدی ، بازگشت مایعات دوازدهه ، عوامل عفونی ، تروما ( جراحی ، بافت برداری کبدی ، تصادف ) ، برخی از دارو ها ، بیماری های دستگاه گوارش ، اورمی ، هایپر کلسمی ، لیپو دیستروفی و تشکیل ترومبوز از دیگر فاکتور های مستعد کننده ی این بیماری به حساب می آیند.
- شوک ، کم خون فشاری ، هیپوولمی ( کم حجمی خون ) ، آنمی حاد ، انفارکتوس و انسداد موقتی ورید ها در حین جراحی از فاکتور های ایجاد کننده ی ایسکمی می باشند که در نهایت به پانکراتیت حاد منجر می شود.
- ویروس ها ، قارچ ها ، مایکوپلاسما و باکتری ها از عوامل عفونی ایجاد کننده ی پانکراتیت حاد به حساب می آیند.
- تیازید دیورتیک ، فوروسمید ، آزاتیو پرین ، ارگانو فسفات ها ، استروئید ها ، سولفو نامید ، تتراسایکلین ، پروکائین آمید ، ال آسپاراژیناز ، آگونیست های کولینرژیک و استروئید ها ( در گربه ها ) از دارو های مستعد کننده ی این بیماری هستند.
- چاقی و بیماری های مجاری صفراوی از دیگر فاکتور های موثر بر بیماری هستند.
- پانکراتیت حاد تحت تاثیر سن و نژاد قرار می گیرد از جمله در سگ های تریر ، شناوزر ، پودل های مینیاتوری ، کاکر اسپانیل ، یورکشایر تریر ، سیلکی تریر و دیگر نژاد های غیر ورزشی ، گربه های سیامی و مو کوتاه خانگی و نیز در سگ های با سن متوسط به بالا بیشتر اتفاق می افتد.
- هپاتیت ، انسداد مجاری کبدی – صفراوی ، نارسایی کلیوی ، DIC ، نارسایی ارگان های دیگر و مرگ می تواند در نتیجه ی این بیماری اتفاق بیفتد.
علایم بالینی و پاتولوژیکی
- تشخیص سریع بیماری، درمان آن را تسهیل می کند.
- علایم بالینی و اختلالات آزمایشگاهی مرتبط با این بیماری با سایر بیماری های دیگر دستگاه گوارش مشابهت دارد و اختصاصی نیست بنابراین تشخیص قطعی آن کمی دشوار است.
- این بیماری باید از اجسام خارجی روده ، التهاب لوله ی گوارشی و التهاب صفاق تشخیص داده شود.
- علائم بیماری به شدت التهاب آن بستگی دارد.
- بی اشتهایی ( ۹۱ درصد ) ، استفراغ حاد ، ضعف و بی حالی ، استفراغ ، اسهال ، دهیدراسیون ، تاکی پنه ، آریتمی قلبی ، تنگی نفس ، یرقان ، کاهش وزن ، علایم نورولوژیکی ، احساس درد در ناحیه ی شکمی ، تب و هیپوترمی از علائم بالینی مشهود این بیماری به شمار می روند.
- آبسه های کبدی یا کیست ، اختلال در انعقاد خون ، ادم و التهاب کبدی ، انسداد مجاری صفراوی ، ضایعات ریوی ، ادم ریوی ، افیوژن پرده ی جنب ، افیوژن شکمی ، افیوژن پریکارد ، نکروز یا التهاب نوتروفیلیک پانکراس یا نواحی اطراف پانکراس ، فیبروز ، نکروز چربی و آتروفی از علائم پاتولوژیکی این بیماری هستند.
- ازوتومی ، لکوسیتوز ، آنمی و ترومبوسیتوپنی نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
- هایپو کلرومی ، هایپو فسفاتمی ، هایپو ناترمی ، افزایش آنزیم های پانکراس ، افزایش آنزیم های کبدی ، افزایش آمیلاز و لیپاز ، هایپر کلسترولمی ، هایپو گلایسمی یا هایپر گلایسمی ، هایپر بیلوروبینمی و نوتروفیلی از دیگر تغییرات مرتبط با این بیماری می باشند.
تشخیص
- تشخیص این بیماری دشوار است.
- تشخیص احتمالی بیماری بر پایه ی بررسی پیشینه ی بیماری و علائم بالینی آن می باشد.
- پانل شیمیایی خون و CBC به تشخیص بیماری کمک می کند.
- رادیوگرافی ، اولترا سونوگرافی ( بهترین روش در تصویر برداری تشخیصی ) و CT اسکن.
- تشخیص براساس بیوپسی و یافته های هیستو پاتولوژیکی.
- بررسی اختلالات بیوشیمیایی خون.
- تست های آزمایشگاهی از قبیل PLI و TLI.
- پیشاب سنجی.
- الایزا بهترین تست آزمایشگاهی برای تشخیص این بیماری است.
- تشخیص قطعی بیماری به کمک لاپاراتومی ، بیوپسی و کشت سلولی صورت می گیرد.
- در بافت برداری پانکراس دارای برجستگی های نودولار و کیست مانند است. التهاب ، خون ریزی ، بافت های نکروز یافته و قرمزی از دیگر ویژگی های آن است.
درمان
- مدیریت تغذیه ای از قبیل مصرف دارو های ضد تهوع ( دوپامین و متو کلوپرامید ) ، تغذیه انترال و پارانترال.
- غذا دادن به کمک لوله گذاری معده ای.
- مایع درمانی و تزریق درون سیاهرگی مایعات متعادل از قبیل محلول رینگر و محلول های قلیایی.
- مایع درمانی بهترین گزینه ی درمانی است.
- تزریق درون سیاهرگی مایعات به منظور درمان دهیدراسیون بدن صورت می گیرد.
- تزریق درون سیاهرگی مایعات قلیایی برای غیر فعال سازی آنزیم های تریپسین پر اهمیت است.
- آنی بیوتیک درمانی و مصرف دارو های تسکین دهنده ی درد.
- مصرف دارو های مهار کننده ی پروتئاز.
- مصرف کورتیکو استروئید ها ، سرکوب اسید معده و باد کش بینی – شکمی.
- در برخی موارد از روش های جراحی کمک می گیرند.
- الکترولیت درمانی و متعادل کننده های اسید – باز
- دارو درمانی ( آنتی کولینرژیک و آنتی اسید ها )
- انسولین در صورت وجود هایپر گلایسمی
- هپارین و پلاسما به منظور پیشگیری از DIC.