چگونه از ماهی و آکواریوم خود نگه داری کنیم؟
ماهیان به شکل ها و اندازه های متنوع وجود دارند که همین عامل سبب شده تا ماهی به عنوان یکی از جالب ترین حیوانات خانگی محسوب شود. اگر فضای مناسبی برای ماهی ها فراهم شود و ماهیان داخل آکواریوم نیز باهم سازگاری داشته باشند، نگه داری از آنان بسیار آسان خواهد بود.
با بعضی از تجهیزات اولیه مثل فیلتر، آکواریوم خود را تجهیز کنید و سعی کنید در طول هفته به تمیز کردن آکواریوم بپردازید تا ماهی ها به راحتی بتوانند درون آکواریوم زندگی کنند.
بخش اول: انتخاب ماهی و آکواریوم
1.اگر آب آکواریوم شما گرم است، با ماهیان گرمسیری شروع کنید
● بیشتر ماهی های آکواریومی موجود در فروشگاه ها گرمسیری هستند که تتراهای نئون، گوپی و ماهیان بتا از این دسته هستند. این ماهی ها برای زنده ماندن نیاز مداوم به یک هیتر (بخاری) آکواریومی دارند. معمولا از این ماهیان برای زیباترکردن آکواریوم ها استفاده می شود.
● حفظ دمای آب برای ماهیان گرمسیری اهمیت زیادی دارد و حتما باید وضعیت هیتر به طور مداوم کنترل شود.
2. اگر آکواریوم شما گرم نیست، میتوانید از ماهیان سردسیری استفاده کنید
● ماهیان گلدفیش و مینو معروفترین ماهیان سردسیری برای استفاده در آکواریوم های بدون هیتر هستند. بسیاری از ماهیان نیمه گرمسیری میتوانند در آکواریوم های خنک به خوبی رشد کنند. به علاوه برخی از ماهیان گرمسیری نیز آنقدر مقاوم اند که میتوانند بدون هیتر هم به زندگی ادامه دهند.
● رفتگرماهیان، مینو، زبرا در آب های خنک تری زندگی می کنند. ماهیان سردسیری مقاومتر از ماهیان گرمسیری هستند و اغلب به فضای بیشتری نیاز دارند. گلدفیش هایی که به خوبی نگه داری شوند، به قدری رشد می کنند که اندازه ای بسیار بیشتر از تصورات شما پیدا خواهند کرد!
● اغلب ماهیان سردسیری دمای آب کمتری نسبت به ماهیان گرمسیری نیاز دارند. به طور مثال ماهی گلدفیش نیازمند دمای آبی بین 18-22 درجه سانتی گراد می باشد.
3. نگهداری از ماهیان آب شور به نسبت ماهیان آب شیرین سخت تر است
● نگهداری از ماهیان آب شور سختی های بیشتری نسبت به ماهیان آب شیرین دارد. این ماهیان، گران تر هستند و به همین دلیل حتما باید درجه شوری آب آکواریوم به صورت مداوم کنترل شود. اگر شما اصل کنترل مداوم شوری آب را به درستی و با حوصله انجام دهید، نگه داری از ماهیان آب شور حتی راحت تر از ماهیان دیگر خواهد شد. پروانه ماهی کلینی، فایرفیش،گابی زرد و ماهی آنجل نمونه ای از ماهیان آب شور هستند.
● اجزای فلزی آکواریوم های آب شور به مرور زمان زنگ می زنند. به منظور جلوگیری از زنگ زدگی می بایست یک مخزن جداگانه ای مخصوص ماهیان آب شور تعبیه کنید.
4. ماهیانی را انتخاب کنید که در آکواریوم با یکدیگر سازگار باشند
● شما ممکن است وسوسه شوید تا آکواریوم خود را با گونه های رنگارنگ مختلفی از ماهیان پر کنید. قبل از پر کردن آکواریوم، حتما درباره گونه هایی از ماهی که میتوانند باهم زندگی کنند، مطالعه کنید تا آنجا که به مقدار محدودی از چند گونه دست یابید.
● از خریداری هرگونه ماهی مهاجم خودداری کنید. سعی کنید ماهیانی را انتخاب کنید که مربوط به یک نقطه جغرافیایی خاص باشند زیرا این گونه ها در آکواریوم هم میتوانند به خوبی و در تعامل باهم زندگی کنند. اگر باز هم در خرید نوع ماهی مطمئن نیستید، میتوانید از کارکنان فروشگاه حیوانات خانگی مشاوره بگیرید.
● به عنوان مثال ماهی بتا، یک ماهی مهاجم شناخته می شود و قلمرو طلب نیز می باشد و به بسیاری از گونه های دیگر حمله می کند. با این حال این ماهی با ماهی نئون تترا و گونه های کوری همزیستی دارند. گلدفیش ها گاهی ماهیانی که اندازه کوچکتری از آنان دارند را می خورند. آن ها نیز با زبرا، رفتگرماهیان و بارب رزی همزیستی دارند ولی باز هم گاهی اوقات به آنها حمله می کند.
5. انتخاب آکواریومی متناسب با تعداد ماهیان موردنظر شما
● آکواریوم های بزرگتر معمولا برای نگه داری ماهی ها مناسب ترند و شما بهتر میتوانید گونه های جدید را مدیریت کنید. زمانی که مشکلی مانند تغییر ph رخ دهد، این تغییرات در آکواریوم های کوچکتر بیشتر از آکواریوم های بزرگتر احساس می شود. همچنین برای نگهداری یگ گونه ماهی به صورت جداگانه از سایر ماهی، آکواریوم های بزرگتر موقعیت مناسب تری دارند.
● اگر مطمئین نیستید که به چه ابعاد آکواریوم نیاز دارید، باید نژاد ماهی انتخاب شده ی خود را همراه با نیازهایش درنظر گرفته و پرس و جو کنید. ماهیان بزرگتر به مخازن بزرگتری هم احتیاج دارند.
● به طور مثال یک ماهی کوچک مثل تترا یا گوپی به حداقل 5 گالن آب نیاز دارد (19 لیتر) و یک دسته از آنان حداقل 15 گالن (57 لیتر) آب احتیاج دارند.
● برای نگهداری از گلدفیش یک مخزن 76 لیتری لازم است و به ازای افزودن هر گلدفیش دیگر، میبایست 38 لیتر آب به آکواریوم افزود.
● برای نگه داری از دلقک ماهی به 38 لیتر آب نیاز دارید و اگر بخواهید دسته ای از آنان را نگهداری کنید، میبایست حجم آب اکواریوم را به 230 لیتر برسانید.
بخش دوم: راه اندازی آکواریوم
1.آکواریوم را از منابع سرمایی و گرمایی دور نگه دارید
● تغییرات دمایی اثرات مخربی بر کیفیت آب و شیشه آکواریوم دارد. زیرِ پنجره های باز، کنار شومینه یا اجاق و زیرزمین های متروکه از جمله مکان هایی اند که برای نگه داری از آکواریوم ماهیان مناسب نیستند. مکانی را پیدا کنید که به طور متعادلی هر روز در معرض نور و گرمای خورشید قرار گیرد.
● به یاد داشته باشید آکواریوم ها محیط های محدودی هستند و کوچکترین تغییراتی منجر اثرات چشمگیری در آن می شود. به عنوان مثال نور خورشید آب را گرم می کند و رشد جلبک ها را تسهیل می کند.
2. آکواریوم خود را تراز کنید تا هنگام اضافه کردن آب، نشکند
● آکواریوم را روی سطح پایداری قرار دهید و با استفاده از یک مقیاس حبابی، ناهمواری آن را بررسی کنید. این حباب را روی لبه های بالایی مخزن قرار دهید. اگر آکواریوم ناهموار باشد، حباب که در مرکز قرار دارد به سمت آن جا به جا می شود و فشار بیشتری به دیواره آکواریوم وارد خواهد شد.
● هم تراز کردن آکواریوم با سطح زیر خود کار دشواری است و بهتر است آن را روی سطح صافی بر روی زمینی صاف قرار دهید تا بتوانید هم ترازی را درست تر انجام دهید. برای تنظیمات دقیق تر هم ترازی، می توانید از پایه های چوبی در زیر آکواریوم استفاده کنید.
3. هیتر و فیلتر را در آکواریوم نصب کنید
● شما برای تنظیم کیفیت آب آکواریوم، به این سیستم ها احتیاج دارید. ابتدا سیستم هایی را انتخاب کنید که با اندازه آکواریوم شما سازگار باشند. محتویات درون فیلتر را با وارد کردن شلنگ به داخل آن جمع آوری کنید.
● اگر تمایلی به خرید فیلتر ندارید، باید هر روز یک چهارم حجم آب آکواریوم خود را عوض کنید. برای اینکه به تمیز کردن آکواریوم خود کمکی کرده باشید، میتوانید بر روی گونه های کت فیش، برخی از میگوها و حلزون ها سرمایه گذاری کنید.
● هیتر ها و فیلترها در انواع مختلفی در بازار وجود دارند. به طور مثال برخی از تولیدکنندگان ممکن است ترجیح هند فیلتر را زیر بستر شن یا گراول خود قرار دهند.
● هیترها تنظیمات مشخصی دارند که شما به وسیله چرخاندن قطعه ای از آن میتوانید دمای آب موردنیاز آکواریوم خود را تعیین کنید. تنظیماتی که انتخاب می کنید بستگی به نیاز ماهی دارد. به عنوان مثال دمای موردنیاز ماهیان گرمسیری بین 75-80 درجه فارنهایت (23-27 درجه سلیوس) می باشد.
4. بستر را افزوده و تزئینات گیاهی آکواریوم خود را انجام دهید
● کف آکواریوم را به اندازه کافی با گراول ها پر کنید تا مخفی شود. تزئینات داخل آکواریوم باید پیش از قرارگرفتن درون آن، با آب نسبتاً گرم شسته شوند. اگر ماهی شما تمایل به مدفون کردن خود دارد، قطعات ریزتری از گراول یا شن را برای آکواریوم خود تهیه کنید. از سبک بودن آن اطمینان حاصل کنید تا به ماهی آسیبی وارد نکند. سعی کنید برای ماهیانی که تمایل به مدفون شدن دارند، از بستر ماسه ای استفاده نکنید زیرا ممکن است این ماسه ها در آبشش و باله های ماهی گیر کند و باعث صدمه دیدن ماهی شوند.
● برای ایجاد تنوع و سرپناه در آکواریوم خود، میتوانید از دکورهایی مانند گشتی دزدان دریایی و یا قلعه استفاده کنید.
● هنگام انتخاب گیاهان آکواریوم، حتما محیط آن را در نظر بگیرید. گیاهانی مثل ویستریای آبی، سرخس جاوا، هورنورت و شمشیری آمازون از جمله گیاهانی هستند که در محیط های گرمسیری به خوبی رشد می کنند ولی توانایی رشد در آب های شور را ندارند.
5. آکواریوم را با آب شهری ولرم پر کرده و آن را کلرزدایی کنید
● هنگامی که ماهی ای در آکواریوم نیست، آب شهری را به آن اضافه کنید و آکواریوم را تا آخر پر کنید. سپس چند هواده را درون آن قرار دهید. دستورالعمل های شرکت سازنده آکواریوم برای حداکثر حجم آب آکواریوم را نیز در نظر بگیرید. هنگامی که آب آماده شد، مقداری از آن را به درون فیلتر بریزید تا فیلتر هم آماده شود.
● هواده های آکواریومی را میتوانید از مغازه های فروش تجهیزات حیوانات یا آکواریوم تهیه کنید.
● کلرزداهایی که در استخرها استفاده میشود، مناسب آکواریوم شما نیست و حتما کلرزداهای مخصوص ماهیان را خریداری کنید.
● آب آکواریوم باید ولرم باشد و آب گرم ممکن است به شیشه ی آکواریوم شما آسیب بزند و در آن ترک ایجاد کند که همین ترک ها ممکن است باعث خرابی آکواریوم شما شود.
6. اگر آکواریوم شما مخصوص ماهیان آب شور است، مقداری نمک دریایی به آب آن اضافه کنید
● نمک هایی که مخصوص استفاده در آکواریوم های ماهیان هستند را از فروشگاه تهیه کنید و با پیروی از دستورالعمل های راهنما، مقدار نمک لازمه ی آکواریوم خود را به درون آب بیفزایید. این حجم نمک به نوع محصول هم بستگی دارد ولی معمولا به ازای 16 فنجان آب حدود 5/5 فنجان نمک لازم است.
● پس از افزودن نمک، با تورهای آکواریومی یا هر ابزار دیگری، آن را هم بزنید تا در آب آکورایوم حل شود. هر زمان که آب تازه ای به آکواریوم اضافه کردید نیز باید این کار تکرار شود.
7. سیستم آکواریوم خود را حداقل 24 ساعت قبل از افزودن ماهی، راه اندازی کنید
● ایجاد “چرخه ی بدون ماهی” با استفاده از هیتر و فیلتر، فرصت مناسبی برای رشد باکتری های آکواریوم فراهم میکند. ماهی، غذاهای خورده نشده و گیاهان باعث تولید ازت در آکواریوم می شوند. برخی از این باکتری ها ازت را به نیتریت و برخی دیگر نیتریت را به ماده کم ضرر نیترات تبدیل می کنند و نقش مهمی در بهبود کیفیت آب و سلامت ماهی دارند.
● باکتری های آکواریوم برای انجام فعالیت های خود مدتی زمان لازم دارند. اگر ماهی ها را زود اضافه کنید، میزان ازت و نیترات اختلاف زیادی با هم خواهند داشت که برای ماهی مضر است. برای نگه داری از ماهیان آب شور، حداقل 3 هفته زودتر چرخه ی آکواریوم را شروع کنید تا هم باکتری ها فعالیت بهتری پیدا کنند و هم از سلامت ماهیان خود اطمینان بیشتری پیدا کنید.
بخش سوم: مراقبت از آکواریوم های ماهی
1. به ماهیان خود، دوبار در روز و به مقدار کمی غذا دهید
● میزان غذای روزانه ی آکواریوم شما، بستگی به اندازه و تعداد ماهیان شما دارد. با مقدار کمتری از غذا شروع به غذادهی کنید تا غذاهای اضافی باعث آلودگی آکواریوم نشود. عموما ماهیان در هر وعده به 3-5 پلت یا به همان مقدار غذای پولکی نیاز دارند. سعی کنید در زمان مشخصی از روز به ماهی ها غذا دهید.
● تغذیه بیش از حد، مشکلاتی جدی برای ماهیان پدید می آورد. تجزیه ی هر نوع از مواد غذایی منجر به شکوفایی رشد جلبک ها در آکواریوم می شود.
● درباره نیازهای روزانه گونه های مختلف ماهی مطالعه کنید زیرا هر گونه نیازهای غذایی خاص خود را دارد.
2. هر هفته جلبک ها را از دیواره آکواریوم پاک کنید
● با استفاده از یک برس یا اسفنج یا اسکرابر مخصوص که از فروشگاه های مختلف میتوان تهیه کرد، آکواریوم خود را از جلبک ها پاک کنید. اسکرابرها لبه ای زبر برای حذف جلبک ها و لبه ای تیز تر برای از بین بردن بقایای چسبیده به دیواره آکواریوم ها دارند. این کار را از بالا به پایین انجام دهید تا جلبک ها به کف مخزن ریخته شده و با استفاده از سیفون آنها را جمع آوری کنید.
● جلبک ها اکسیژن موردنیاز ماهی و گیاهان آکواریوم شما را مصرف می کنند. بنابراین اگر لکه های سبز جلبک را در آکواریوم مشاهده کردید، به سرعت آنها را از بین ببرید. برخی از فروشگاه ها مگنت های جلبکی هم دارند که با نزدیک کردن آنها به آکواریوم میتوان جلبک ها را حذف کرد. استفاده از حلزون و ماهیان جلبک خوار هم راه حل دیگری برای کنترل جلبک ها می باشد.
3. Ph آب را حداقل یکبار در ماه چک کنید
● یک کیت آزمایش آب که برای آکواریوم ها طراحی شده باشد را خریداری کنید. تست های نواری شکل، آسان ترین روش برای تشخیص کیفیت آب می باشد زیرا تنها کاری که لازم است انجام دهید، فرو بردن نوارها داخل آب است. در سایر روش ها، شما باید نمونه ای آب از آکواریوم برداشته و با چکاندن قطره ی رنگی از کیت آزمایشگاهی بر روی آن و با پیروی از دستورالعمل های راهنمای کیت، به کیفیت آب آکواریوم خود پی ببرید.
● عموماً ماهی های آب شیرین در Ph بین 5/5- 5/7 میتوانند زندگی کنند و ماهیان آب شور هم Ph های بالای 8 را ترجیح می دهند. با این حال هر گونه ای از ماهی نیازهای خاص خود را دارد و بهتر است با مطالعه یا جستجوهای اینترنتی این نیازها را به دست آورید.
● آب آکواریوم در حالت ایده آل، باید عاری از نیتریت و آمونیاک باشد و میزان نیترات آن هم بین ppm 5-10باشد.
● اگر آکواریوم ماهیان آب شور دارید حتما از تست های شوری آب برای تشخیص میزان شوری آکواریوم خود استفاده کنید. میزان شوری ایده آل در آکواریوم های آب شور، ppm35 است.
4. حداقل دو بار در ماه بقایا و ضایعات موجود در بین گراول ها را با استفاده از سیفون جمع آوری کنید
● سیفون های آکواریومی، شلنگ های بلندی هستند که در انتهای آنها خلا ایجاد می شود و امکان مکش را برای آنها فراهم می کند.
● انتهای آزاد سیفون را در سطلی مخصوص قرار داده و به آرامی بخشی که ایجاد کننده ی خلا است را فشار می دهیم. همزمان بخش دیگر سیفون را به گراول ها نزدیک می کنیم تا ضایعات، بقایای غذاهای خورده نشده و جلبک ها را جمع آوری کند.
● گراول های سیفون شده را به آکواریوم برگردانید. اگر خیلی کثیف بودند، میتوانید آنها را شسته و سپس به آکواریوم منتقل کنید. به منظور جلوگیری از انتقال باکتری های مختلف به آکواریوم، حتما قبل از شستن گراول ها دست های خود را بشوئید .
5. هر هفته یا دو هفته یکبار 15- 25% آب آکواریوم را تعویض کنید
● با استفاده از سیفون میتوانید بخشی از آب آکواریوم را به سطلی مخصوص منتقل کنید. توصیه شده است که حین سیفون کردن، ماهی ها را از آکواریوم خارج نکنید؛ زیرا باعث استرس در ماهی میشود. سپس آب تازه ای را که آماده کرده اید را جایگزین آب قبلی کرده و به آکواریوم بیفزائید. آب قبلی را میتوان از بین برد یا از آن برای آبیاری گیاهان باغچه استفاده کرد.
● بهترین زمان تعویض آب، هنگامی است که شما مشغول سیفون کردن گراول ها هستید؛ در این حالت علاوه بر ضایعات، مقداری هم آب از طریق سیفون از آکواریوم خارج می شود که بهتر است با آب تازه ای جایگزین شود. در این حالت دو وظیفه ی شما در قبال آکواریوم، با هم ترکیب شده و در وقت و انرژی صرفه جویی می شود.
● اگر به صورت هفتگی سیفون کردن را انجام می دهید، میتوانید هربار 10-15% از آب آکواریوم را تخلیه کنید.
● از صابون و مواد شوینده برای تمیز کردن آکواریومی که حاوی ماهی است، استفاده نکنید.
6. از آبی گرم و بدون کلر برای پر کردن دوباره ی آکواریوم استفاده کنید
پیش از افزودن آب به آکواریوم، ابتدا آن را درون یک سطل قرار دهید و با دماسنجی دمای آن را اندازه گیری کنید تا اطمینان حاصل کنید که آب درون سطل هم دما با آب درون آکواریوم باشد. سپس هواده هایی که از فروشگاه خریداری کردید را به آب اضافه کرده و با پیروی از دستورالعمل های راهنما میزان آن را تنظیم کنید.
● با استفاده از تور آکواریوم خود، هواده را درون آب قرار داده تا باکتری ها و آلودگی ها از طریق لوازم دیگر به آب منتقل نشود. اگر ماهی آب شور دارید، نمک دریایی را نیز همراه آن اضافه کنید.
7. فیلتر را هر ماه شسته و در صورت کثیف شدن بیش از حد، آن را تعویض کنید.
● فیلتر را جدا کنید تا بتوانید به محتویات داخل آن دسترسی پیدا کنید. با توجه به نوع فیلتری که استفاده می کنید، یک سیلندر یا یک صفحه مستطیل شکل درون محفظه ی آن مشاهده خواهید کرد. این قسمت ها را بیرون کشیده و درون ظرفی پر از آب آکواریوم قرار دهید و برای تمیز کردن بهتر، فیلتر را درون آن بچرخانید.
● اگر محفظه فیلتر هم آغشته به جلبک یا آلودگی های دیگر بود، با یک برس آن را پاک کنید.
● اگر بعد از شست و شو باز هم فیلتر کثیف بود، آن را تعویض کنید. جریان آهسته آب درون آکواریوم از نشانه های مسدود بودن فیلتر است که این مشکل با تعویض صفحه فیلتری یا شست و شو قابل رفع خواهد بود.