آلودگی به شپش در سگ ها و گربه ها
انگل ها به دو دسته ی کلی انگل های داخلی و انگل های خارجی دسته بندی می شوند. شپش ها جزو انگل های خارجی به شمار می روند؛ این انگل ها حشراتی بدون بال هستند که با استفاده از چنگال های قوی خود به پوشش مویی سگ ها و گربه ها می چسبند. گونه های شپش ها می توانند با توجه به شکل و عرض سرشان مشخص شوند و دارای دو نوع هستند که چرخه ی زندگی آن ها شبیه هم می باشد. با توجه به شکل سر (سر پهن و صاف در شپش های گزنده) می توان شپش مکنده را از شپش گزنده تشخیص داد. شپش مکنده سر و اندامگان دهانی نوک تیز و درازی دارد. شپش گزنده یا جونده متعلق به راسته ی مالوفاگا بوده و به طور عمده از ضایعات و ترشحات پوستی تغذیه می کند. آن هایی که متعلق به راسته ی آنوپلورا هستند، تغذیه متفاوتی دارند (خون را می مکند). شپش های ماده بر روی پوشش مویی حیوانات تخم گذاری می کنند. نمف ها یا لارو های شپش، پس از بیرون آمدن از تخم، شروع به تغذیه کرده و قبل از رسیدن به مرحله ی بلوغ، سه بار پوست اندازی می کنند. چرخه ی زندگی شپش ها می تواند طی 21-14 روز کامل شود. انتقال شپش بین میزبان ها عمدتا از طریق تماس فیزیکی بین آن ها اتفاق می افتد. اصطلاح شپش زدگی در ارتباط با آلودگی های شدید بیان می شود که اغلب در حیوانات مسن تر که قادر به تمیز کردن خود نیستند، یا آن هایی که شرایط بدی دارند و مورد بی توجهی قرار می گیرند، اتفاق می افتد.
گونه هایی از شپش ها که سگ ها و گربه ها را آلوده می کنند ؟
سگ ها ممكن است توسط دو گونه از شپش ها آلوده شوند : لینوگناتوس ستوزوس (شپش مکنده ی خون) و تریکودکتس کانیس (شپش گزنده). گربه ها فقط توسط یگ گونه از شپش ها (فلیکولا سابروستراتوس) آلوده می شوند که جزو شپش های جونده هستند. تریکودکتس کانیس شایع ترین گونه ی شپش در سگ ها به شمار می رود؛ این شپش های زرد رنگ، 2-1 میلی متر طول دارند، از پشت به سوی شکم مسطح با یک سر گرد به وضوح قابل تشخیص است که عرض همان شکم است. آن ها معمولا به مو های اطراف سر، گردن، پشت و ناحیه دم می چسبند که از ضایعات و ترشحات پوستی تغذیه می کنند. ماده های بالغ در روز چندین تخم می گذارند، و نیمف ها که شبیه بالغین هستند، در مدت 2-1هفته از تخم خارج می شوند. بالغین حدود 1 ماه زندگی می کنند و بسیار متحرک هستند که موجب سوزش شدید و خارش می شوند. شپش های لینوگناتوس نسبت به شپش های تریکودکتس کانیس بسیار کمتر هستند؛ این شپش ها قهوه ای مایل به زرد و اندازه ی 7/1-5/1میلی متر دارند. سر دراز، باریک و نوک تیز و شکم کشیده از دیگر ویژگی های آن هاست. این شپش ها از خون تغذیه می کنند. ماده ها هر روز یک تخم می گذارند. آلودگی به شپش های مکنده بیشتر در نژاد های دارای پوشش مویی بلند، مانند سگ پشمالو، سگ شکاری پا کوتاه و سگ شکاری افغان دیده می شود. این شپش ها اغلب نواحی گوش، گردن و پشت حیوانات خانگی را درگیر می کنند.
فلیکولا سابروستراتوس (شپش گزنده گربه)، زرد مایل به بژ بوده و اندازه ی 5/1-1 میلی متر دارد. آن ها دارای یک سر مثلثی شکل و دارای دهانی با شیار طولی میانی برای چسبیدن به مو های حیوانات خانگی می باشد. آلودگی به این انگل اغلب در ناحیه ی صورت، پشت و لاله ی گوش دیده می شود. نژاد های دارای پوشش مویی بلند بیشتر مستعد آلودگی به این انگل هستند، به ویژه زیر خز های گره خورده. آلودگی گربه ها به این انگل ممکن است به ژولیده شدن پوشش مویی، پوسته پوسته شدن، ریزش مو، خارش، درماتیت (آماس پوست)، پوست رفتگی و شکنندگی مو ها منجر شود.
تشخیص آلودگی به شپش :
با برس زدن و مشاهده ی دقیق پوشش مویی و نیز نوار چسب می توان شپش های بالغ و تخم شپش های چسبیده به مو ها را مشاهده کرد. همه ی این مراحل با چشم غیر مسلح (بدون میکروسکوب) قابل مشاهده است، اما انجام آزمایش میکروسکوپی حضور آن ها را تایید می کند.
درمان :
شپش ها مانند دیگر انگل های خارجی باعث می شوند که حیوان خانگی تان احساس بیقراری داشته باشد؛ علاوه براین با عوارضی از جمله درماتیت، پوسته پوسته شدن و غیره همراه خواهند بود، پس تا جایی که امکان پذیر است، از بروز این نوع آلودگی ها در حیوان خانگی تان پیشگیری کنید و در صورت بروز، به کلینیک دامپزشکی مراجعه کنید و تحت نظر دامپزشک، داروی مناسب برای آن تهیه کنید.