مسمومیت به الکل و نوشیدنی های الکلی در حیوانات خانگی :
ترکیبات الکلی برای سگ ها سمی و خطرناک هستند که حتی ممکن است به مرگ در آن ها منجر شود. سگ ها حیوانات کنجکاوی هستند و بیشتر در معرض این مسمومیت ها قرار می گیرند، این نوع مسمومیت ها در کشور های غربی بیشتر اتفاق می افتد. برخی اوقات، صاحب دام به منظور ایجاد حس شادابی در آن ها، این مایعات را به آن ها می دهند. ناراحتی شکمی، استفراغ و اسهال به دنبال مصرف این نوشیدنی ها شایع است. بی قراری، بی حالی و تنفس دشوار نیز ممکن است بروز پیدا کند. در صورتی که به میزان زیاد توسط آن ها مصرف شود، کما و در نهایت مرگ اتفاق می افتد. دلایل زیر نشان می دهد که نوشیدنی های الکلی برای سگ ها مناسب نیستند :
- سگ ها به طور طبیعی نسبت به نوشیدنی های الکلی سازگار نیستند : سگ ها حیوانات گوشت خواری هستند که نیاز های غذایی آن ها از طریق خوردن گوشت تامین می شود. اندازه ی سگ ها به قدری کوچک است که خوردن مقادیر اندک نوشیدنی الکلی، به مسمومیت در آن ها منجر می شود، که نسبت به انسان ها تحمل کمتری دارند.
- نوشیدنی هایی که از انگور ساخته می شوند، برای سگ ها بسیار سمی هستند. دلیل اصلی مسمومیت به این نوع مایعات در سگ ها به طور کامل مشخص نیست، اما تصور بر این است که انگور ها توسط گونه ی خاصی از قارچ ها آلوده می شوند که با تولید مواد شیمایی سمی برای سگ ها همراه هستند؛ مایکو توکسین ها تقریبا در همه ی انواع انگور یافت می شوند.
- نوشیدنی های الکلی به آسیب های کلیوی در سگ ها منجر می شوند : ترکیبات الکلی به سرکوب سیستم عصبی و نیز اسیدوز متابولیکی ناشی از تغییر بیوشیمی مایعات بدن منجر می شوند. اسیدوز بسیار خطرناک است که کبد و کلیه ها را درگیر می کند و در نهایت به نارسایی مزمن کلیوی و نیز ناتوانی در دفع مناسب ادرار منتهی می شود.
- مسمومیت به الکل در سگ ها کشنده است : سگ ها از نظر اندازه نسبت به انسان ها کوچک تر هستند، بنابراین مسمومیت در آن ها به مراتب شدید تر خواهد بود. مسمومیت به اتانول یکی از انواع مسمومیت های شایع در سگ ها است که علایم آن با دستگاه گوارش مرتبط است؛ استفراغ و دهیدراسیون در این نوع مسمومیت شایع است. مسمومیت با اتانول در صورتی که به خوبی مدیریت نشود، می تواند به مرگ منجر شود.
- هیچ درمانی برای این نوع مسمومیت ها وجود ندارد : اگرچه ممکن است این مسمومیت ها بهبود پیدا کنند، اما هیچ درمانی برای اثرات جانبی ناشی از آن (از جمله نارسایی کلیوی) وجود ندارد.
مرور کلی :
- الکل ها ترکیبات هیدروکربنی هستند که یک گروه هیدروکسیل دارند.
- متانول، اتانول و ایزوپروپانول رایج ترین ترکیبات الکلی هستند که در معرض حیوانات خانگی قرار می گیرند.
- الکل های کوتاه زنجیر معمولا در ترکیبات دارویی، پاک کننده ها و سوخت اتومبیل مورد استفاده قرار می گیرند؛ متانول در مایعات شوینده شیشه ی ماشین و اتانول در نوشیدنی های الکلی و خمیر خام نان یافت می شود.
- اتانول در دامپزشکی به منظور درمان مسمومیت به اتیلن گلیکول در سگ ها و گربه ها استفاده می شود.
- قرار گیری در معرض این الکل ها به استفراغ، سرکوب سیستم عصبی مرگزی و آتاکسی (نا هماهنگی عضلانی) منجر می شود.
- درمان این نوع مسمومیت ها اغلب بر پایه ی اصلاح دهیدراسیون و وضعیت اسید ـ باز است.
اتیولوژی / پاتو فیزیولوژی :
- موارد مسمومیت به الکل های کوتاه زنجیر گاهی اوقات به کلینیک های دامپزشکی ارجاع داده می شود. بیشتر این مسمومیت ها ناشی از مصرف تصادفی نوشیدنی های الکلی (اتانول)، خمیر خام نان، زباله های تخمیر شده، خمیر پیتزا نپخته، سیب گندیده (اتانول) و مایعات شوینده شیشه ی ماشین (متانول) است. نوشیدنی های الکلی، دهان شویه ها (تا 27 درصد)، عطر و ادوکلن (ببش از 50 درصد) و ضد عفونی کننده های دست (بیش از 60 درصد) حاوی درصد بالایی از اتانول هستند. سوخت موتور (کمتر از 75 درصد)، ضد یخ ها (بیش از 30 درصد)، مایعات شوینده شیشه ی ماشین (بیش از 50 درصد)، لاک و محلول های لک زدا حاوی درصد بالایی از متانول هستند. پاک کننده های آب موتور (بیش از 50 درصد)، ضد یخ ها (بیش از 20 درصد) و ضد عفونی کننده ها (بیش از 50 درصد) حاوی درصد بالایی از ایزو پروپانول هستند.
مکانیسم عمل :
- اثرات نورو توکسیک این الکل های کوتاه زنجیر چند فاکتوری است. مصرف کوتاه مدت آن ها به سرکوب عملکرد مغزی منجر می شود (از طریق تغییر تعادل بین نوروترنسمیتر های مهاری و تحریکی). برای مثال در برخی از دوز های اتانول، عملکرد مهاری گابا (گاما آمینو بوتیریک اسید) افزایش می یابد. این الکل ها همچنین ماده ی محرک غشا های مخاطی و چشم ها به شمار می روند. مکانیسم ضد عفونی کنندگی الکل ها شامل دناتوره کردن پروتئین ها و مختل کردن غشا های سلولی است. متانول از طریق الکل دهیدروژناز کبدی به فورمیک اسید تبدیل می شود. در گونه های با سطح پایین تترا هیدروفولات (از جمله انسان ها و دیگر پریمات ها)، متابولیسم فورمات به میزان اندکی صورت می گیرد، که در نهایت به اسیدوز متابولیکی و کوری منجر می شود. سطح متابولیسم فورمات در سگ ها و گربه ها زیاد است، بنابراین این علایم را بروز نمی دهند.
فارماکوکینتیک (جذب، توزیع، متابولیسم، دفع)
- الکل های کوتاه زنجیر می توانند از لوله ی گوارش، دستگاه تنفسی و پوست جذب شوند؛ جذب در لوله ی گوارشی شایع تر است.
- جذب آن در لوله ی گوارشی سریع است.
- بیشترین سطح الکل در خون پس از مصرف خوراکی و کمترین سطح آن، پس از استعمال پوستی بروز پیدا می کند (مسیر استنشاقی حالت حد واسط دارد).
- این الکل ها به سرعت در تمامی بخش های بدن توزیع می یابند و از سد خونی ـ مغزی و جفت نیز عبور می کنند. اتانول، متانول و ایزو پروپانول توسط آنزیم الکل دهیدروژناز کبدی به استالدهید، فرمالدهید و استون تبدیل می شوند (به ترتیب). استالدهید به استیک اسید، فرمالدهید به فورمیک اسید و استون به استیک اسید متابولیزه می شود.
- دفع الکل های اصلی از طریق ادرار و بازدم صورت می گیرد. متابولیت های تشکیل شده نیز از طریق ادرار دفع می شوند.
پیشگیری و درمان :
- هرگز مواد و مایعات الکلی رو در دسترس حیوان خانگی تان قرار ندهید. سگ ها و گربه ها حیوانات کنجکاوی هستند و دوست دارند هر چیزی را امتحان کنند، پس به این نکته مهم توجه داشته باشید.
- در صورت بروز علایم مسمومیت سریعا با دامپزشک تماس بگیرید تا به شما کمک کند از مرگ حیوان خانگی تان پیشگیری کنید.
- اگر حیوان خانگی تان، علایم بالینی حادی را نشان می دهد، زمان را از دست ندهید و فورا آن را به کلینیک دامپزشکی ببرید تا تحت درمان قرار بگیرد.